bayezid camii ne demek?

Bayezid Camii (Beyazıt Camii ve Beyazıd Camii olarak da bilinir) İstanbul'un Beyazıt semtinde Sultan II. Bayezid tarafından yaptırılmış bir cami.

Osmanlı klasik dönem mimarisinin erken dönem eserleri arasında bir yapıdır¹. Semte dağınık bir şekilde inşa edilmiş olan külliyenin ana elemanı durumundaki parçasıdır². Mimarının kim olduğu kesin olarak bilinmez, Mimar Hayrettin, Mimar Kemaleddin veya Yakupşah bin Sultanşah tarafından yapıldığına dair görüşler vardır.³ İstanbul’da orijinalliğini koruyan en eski selatin camii olarak kabul edilir.⁴ II. Bayezid’in mezarı, caminin haziresinde bulunur.

Tarihçe

Bizans devrinde Theodosius Forumu olarak adlandırılan ve şehrin en büyük meydanı olan meydanda Sultan Bayezid Veli tarafından yaptırıldı. İstanbul’un fethinden sonra şehre kurulan ikinci büyük selatin camii idi. Şehirdeki ilk selatin camii olan Fatih Camii orijinalliğini kaybettiğinden İstanbul’da orijinalliğini koruyan en eski selatin camii olarak kabul edilir. Cümle kapısında Şeyh Hamdullah'ın yazdığı kitabeye göre 1501-1506 yılları arasında beş yılda tamamlanmıştır. Evliya Çelebi’nin aktardığında göre caminin açılış günü ilk namazı padişahın kendisi kıldırmıştı.

Hasarlar ve restorasyon çalışmaları

İstanbul’da 1509’da meydana gelen ve “Küçük Kıyamet” diye anılan depremden zarar gördü. Depremden sonra kısmen onarılan camiinin onarımını daha sonraki yıllarda tamamlayıp güçlendiren Mimar Sinan oldu. Onun, 1573’de caminin içinde bir kemer inşa ederek yapıyı güçlendirdiği bilinir⁵.

1683 yılındaki bir yangında minare külahları tutuşarak zarar gördü. 1743’te ise minarelerden birisine yıldırım isabet etmesi sonucu külahı yandı. Ekim 1754 tarihli bir belge, Beyazıt Camii’nin tamiri için Karamürsel'den ot taşı getirtilmesi istenildiğini bildirir.⁶

Ağustos 2012 tarihinde kapsamlı bir restorasyon çalışması başlatıldı. Çalışma, 8 yıl sürdü. Cami genelinde önceki onarımlarda yapılan çimentolu oluşumlar kaldırıldı, zamanla hasar görmüş malzemeler temizlendi yahut değiştirildi. Yaklaşık 150 kişilik bir ekibin görev aldığı ve 49 milyon Türk Lirasına mal olan restorasyon Mayıs 2020 tarihinde tamamlandı ve cami tekrar tam kapasiteyle hizmet vermeye başladı.⁷

Mimarisi

Dört ayak üstüne oturulmuş 16,78m çapında bir ana kubbesi kuzey ve güneyde iki yarım kubbe ile desteklenir. Ana kubbesinde yirmi, yarım kubbelerde yedişer pencere bulunur⁸

Caminin 24 kubbeli revaklarla çevrilmiş kare biçiminde bir son cemaat avlusu bulunmaktadır. Avlu zemini mermer döşelidir ve ortasında şadırvan bulunur. Aslında üstü açık olan şadırvan, IV. Murat zamanında etrafına dikilen sekiz sütun üzerine oturtulmuş bir kubbe ile örtülmüştür⁹. Avlu döşemesi ve şadırvanın sütunları Bizans'tan kalma malzemenin yeniden işlenmesiyle elde edilmiştir.¹⁰ Avlu mermerleri arasında geniş kırmızı porfir taşı levhalar vardır.

Doğusu ve batısında beşer kubbe ile örtülü iki tabhanesi (kanat) olan cami, tabhaneli (kanatlı) yapıların son örneği kabul edilir¹¹. Baştan tabhane olarak tasarlanmış bu bölümler ile cami arasındaki duvar sonradan kaldırılmış, böylece tabhaneler namaz alanına dahil edilmiştir¹².

Birer şerefeli iki taş minaresi olan caminin minareleri camiye değil, caminin iki yanındaki tabhanelere bitişiktir, bu nedenle arada 79m mesafe vardır¹³. Renkli taşlar ve kufi yazılarla bezeli minarelerden sağ tarafta olanı özgün süslemelerini büyük ölçüde korur ancak diğeri birkaç kez onarım geçirmiş ve bezemelerini yitirerek daha sade kalmıştır¹⁴. Bu nedenle sağdaki minare, “Selçukludan Osmanlı'ya geçişin İstanbul'daki tek örneği” olarak kabul edilir¹⁵.

Harimin sağ köşesinde hünkar mahfili yer alır. 10 sütun üzerinde duran mahfile, dışarıdan bir merdiven ve kapı ile girilir.¹⁶ Caminin mihrap tarafında, sağda ve pencere hizasında oğlu Yavuz Sultan Selim tarafından yaptırılmış Sultan Bayezid türbesi bulunur. Yine Yavuz Sultan Selim’in yaptırdığı solundaki türbede kızı Selçuk Hatun da yatar, Koca Mustafa Reşit Paşa'nın mezarı da burada bulunmaktadır.

Fotoğraf galerisi

Dosya:Interior_of_Bayezid_II_Mosque.JPG| Dosya:Bayezid_Camii_Dome.JPG| Dosya:Calligraphy_Above_Bayezid_II_Mosque_Door.JPG| Dosya:Beyazid_mosque_gate_Istanbul_March_2008.JPG| Dosya:İstanbul_5493.jpg| Dosya:Bayezid_Mosque.jpg| Dosya:100 1591.JPG| Dosya:Yıldırım Bayezid Camisi'nde bir hat çalışması.jpg|Yıldırım Bayezid Camisi'nde bir hat çalışması Dosya:Yıldırım Bayezid Camisi mihrabının geometrik süslemeleri.jpg|Yıldırım Bayezid Camisi mihrabının geometrik süslemeleri Dosya:Yıldırım Bayezid Camisi'nin tarihi müezzin mahfili.jpg|Yıldırım Bayezid Camisi'nin tarihi müezzin mahfili